Wikipedia’nın kurucusu Jimmy Wales diyor ki: “Bu dünyadaki her bireye, insanlığın tüm bilgi birikimine bedava erişim verildiği bir dünya hayal edin. İşte biz bunu yapıyoruz.” Jimmy Wales bu amaçla yola çıkmış.

Wiki nedir? Wiki İngilizce’de What I Know Is kelimelerinin ilk harflerinden oluşan bir kısaltmadır. Türkçe anlamı “Benim bildiğim budur” demektir.

Wiki Internet 2.0 ile gelmiş popüler paylaşım araçlarından biridir. Diğer örnekleri blog, forum ve sosyal ağdır örneğin…

Wikiyi teknik olarak blogdan ve diğer araçlardan farklılaştıran, o an paylaşımda ve görüntülenebilir olan bilginin birden fazla kişi tarafından düzeltilebilmesine ve ekleme yapılabilmesine izin veren bir yapısı olmasıdır. Sistemde belli bir hiyerarşi içerisinde bilgiler doğrulanabilir ve onaylanabilir.

Klasik internet siteleri ve bloglarda ise yazılan yazı tek kişi tarafından yazılır, tamamlanınca yayına alınır.

Bilgi paylaşımının geçmişine bakarsak, bilgi erişimi Wikipedia’dan önce hep ücretli olmuştur. Geçmişte bilgi kaynağı ansiklopediler ya para ile satılır, ya da yine para ile satılan gazetelerin ekinde hediye olarak verilirdi. Bilgiye ücretsiz ya da düşük ücretli erişim sadece devlet ve okul kütüphanelerinde mümkündü.

Bilgisayarların multimedia özellikleri ve internetin yaygınlaşması ile beraber ansiklopediler daha az kullanılmaya başlandı. Bunun sebepleri:

• Bilgisayar üzerinde tarama özelliği rassal bilgi erişimi için bulunmaz bir değerdi.
• Hyperlink dediğimiz linkler bir konuyu diğerine çok güzel bağlıyordu. Arabalar hakkında okurken motora oradan yağlara hemen atlayabiliyordunuz.
• Animasyon, video ve programcıklar, oyunlu diyagramlar, konu özeti ve kısa sınav uygulamaları interaktif eğitimi destekliyor ve öğrenimi daha etkin hale getiriyordu. Otomatik vitesin nasıl çalıştığını bir okumaya çalışın, bir de animasyon olarak izleyin, farkı çok net göreceksiniz.

Durum böyle olunca büyük yazılım firmaları konuya ilgi gösterdiler. Özellikle Microsoft 16 yıl boyunca Encarta adını verdiği kendi ürününü geliştirip pazarda satışını yaptı (1993-2009). Bir çok CD’den oluşan Encarta kutuları çok değerli bilgiler içeriyordu, ama ucuz da değildiler. Microsoft 2009 yılında havlu atarak Encarta ürününü ve geliştirmesini bitirdi.

Wikipedia işte tam da böyle bir ortamda daha evvel bahsettiğim Wiki teknik altyapısını kullanarak 15 Ocak 2001’de ortaya çıktı. Tamamen ücretsiz hizmet vermeye başladı. Gönüllülük sistemi ile çalışıyor, masraflarını karşılamak için reklam almıyor, bağışlarla ilerliyordu. Herhangi bir konuda bilgi sahibi olan bir kişi bu konu başlığı altına giriş yapabiliyor, editörlük rolü üstlenebiliyordu. Kullanıcılar yanlış ya da sakıncalı bilgileri ve görselleri şikâyet edebiliyorlardı. Dolayısı ile ortak aklın bir araya gelip oluşturduğu bir bilgi kaynağı tüm insanlığa sunulmuştu. Önce İngilizce Wikipedia çok iyi tutundu ve yaygınlaştı. Daha sonra diğer diller de başladı. Bugün Wikipedia’da Türkçe de dahil 285 dil yer alıyor.

Wikipedia’da yanlış veya güdümlü bilgiler yer almıyor mudur? Muhakkak alıyordur. Ben bunların zaman içerisinde ortak akıl ile ayıklandığına ve de doğrusu ile değiştiğine inanmak istiyorum. Wiki altyapısı Wikipedia’yı her zaman gelişen bir platform yapıyor, Wikipedia hiç bir zaman bitmiş bir ürün olmayacak.

Wikipedia’yı beğenebiliriz, beğenmeyebiliriz, doğru ya da yanlış bulabiliriz. Ama ne olduğunu ve ne olmaya çalıştığını anlamamızda fayda var. Bir de tabi kapalıyken ne kaybettiğimizi de anlamamız önemli.

Ben özlüyorum Wikipedia’yı, ya siz?

Sağlıcakla kalın,

Engin Utkan